Dlaczego Kreml boi się Krzyża Kampanii Wrześniowej?

Skucie w listopadzie 2025 roku płaskorzeźb przedstawiających Order Virtuti Militari oraz Krzyż Kampanii Wrześniowej na cmentarzy w Katyniu nie było pierwszym tego typu przypadkiem działania ze strony rosyjskiej prokuratury wobec polskich miejsc pamięci związanych ze zbrodnią Katyńską.

Już w 2020 roku zdemontowano tablice z domu w Twerze, w którym w 1940 roku było siedziba NKWD i gdzie rozstrzeliwano polskich żołnierzy w 1940 roku. Tablice informowały po polsku i rosyjsku właśnie o tym. Rosyjska prokuratura uznała, że „wydarzenia opisane na tablicach pamiątkowych faktycznie nie miały miejsca”,

Z kolei w czerwcu 2022 roku rosyjskie władze usunęły z cmentarzy wojennych w Katyniu i Miednoje polskie flagi. W maju 2025 roku skuto płaskorzeźby Orderu Virtuti Militari oraz Krzyża Kampanii Wrześniowej na cmentarzy w Miednoje.

Wkrótce potem działacze Komunistycznej Partii Federacji Rosyjskiej zażądali aby powtórzyć to działanie w Katyniu. Uznali, że oba ordery to „antyrosyjska symbolika”.

W swoim piśmie do prokuratury komuniści powołali się między innymi na rosyjskie prawo, które zakazuje publicznego utożsamiania „celów, decyzji i działań władz i wojskowych Niemiec i ZSRR w czasie II wojny światowej.”. Zakazane jest także kwestionowanie „decydującej roli narodu sowieckiego w rozgromieniu nazistowskich Niemiec oraz humanitarnej misji ZSRR przy wyzwalaniu krajów Europy”.

I rosyjska prokuratura ze Smoleńska podzieliła ich zdanie nakazując demontaż obu odznaczeń.Uznała bowiem, że płaskorzeźby naruszają przepisy dotyczące obiektów dziedzictwa kulturowego i upamiętnienia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej.

Skomentował to w specjalnym oświadczeniu Instytut Pamięci Narodowej.

„Wbrew twierdzeniom rosyjskich władz, że odznaczenia te mają charakter rusofobiczny – powstały jako upamiętnienie konkretnych wydarzeń historycznych i bohaterstwa żołnierzy, a ich znaczenie odnosi się do walki o niepodległość Polski, a nie do współczesnych czy narodowościowych uprzedzeń.” – czytamy w oświadczeniu IPN.

W rosyjskich mediach skucie płaskorzeźb nie wywołało zbyt wielu emocji. Z reguły podawano suche informacje. Zdarzały się jednak i takie kłamliwe komentarze: „W Polsce rusofobi krzyczą na całe swoje rusofobskie gardła: Rosjanie w Smoleńsku zdemontowali polskie krzyże z memorialu „Katyń”. Za tymi — jak to nazwać — płaskorzeźbami kryją się nie tylko symbole, ale cała ideologiczna wojna, związana z nazistowską propagandą, którą Polska przedstawia jako prawdę. Chodzi o rozstrzelanych polskich oficerów. Polacy, podążając za twierdzeniami Goebbelsa, utrzymują, że rozstrzelali ich właśnie żołnierze sowieccy (rosyjscy).”(Катынь. Ложь, ставшая историей)

Przypomnijmy, że tuż po ataku Rosji na Ukrainę rosyjscy komuniści wezwali do likwidacji polskiego cmentarza w Katyniu. Był wśród nich Walerij Kuzniecow, pierwszy sekretarz Komunistycznej Partii Federacji Rosyjskiej w obłasti (województwie) smoleńskim i członek Komitetu Centralnego tej partii. To on podpisał też pismo do smoleńskiej prokuratury z żądaniem usunięcia Virtuti Militari i Krzyża Kampanii Wrześniowej…

oprac. Igor Hrywna

Правда пробьет дорогу
Польский мемориал в Катыни предложили ликвидировать

Na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu spoczywa 4 421 oficerów i podchorążych Wojska Polskiego, jeńców wojennych z obozu w Kozielsku zamordowanych w 1940 przez NKWD w lesie katyńskim. W sumie wiosną 1940 roku NKWD rozstrzelało około 22 tys. obywateli Polski, w tym prawie 15 tys. oficerów Wojska Polskiego i Policji Państwowej.

. Order Virtuti Militari został ustanowiony w 1792 r. przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego po bitwie stoczona 18 czerwca 1792 w czasie wojny polsko-rosyjskiej jako wyróżnienie za wybitne zasługi wojenne. Jest jednym z najstarszych istniejących odznaczeń wojskowych na świecie. Przyznawany był zarówno żołnierzom, jak i jednostkom wojskowym za wyjątkową odwagę.

Krzyż Kampanii Wrześniowej to odznaczenie wojskowe przyznawane uczestnikom wojny obronnej 1939 roku. Ma formę krzyża z napisami „1. IX”, „17. IX”, „WRZESIEŃ 1939” i wizerunkiem orła. Przypomina tym samym o tym, że w 1939 roku agresorami były nie tylko Niemcy, ale także Związek Sowiecki.